dr n. med. Monika Litko - Specjalistyczna Praktyka Stomatologiczna

Dysfunkcje narządu żucia, obok próchnicy czy chorób przyzębia, stały się obecnie jednym z podstawowych problemów współczesnej stomatologii. W ostatnich latach nastąpił w naszym kraju wzrost liczby chorych z zespołem dysfunkcji narządu żucia, a bardzo niepokojącym zjawiskiem jest obniżanie się wieku chorych z bólową postacią dysfunkcji. Coraz częściej leczenia wymagają już dzieci i młodzież szkolna!

Pojęcie dysfunkcji narządu żucia obejmuje zaburzenia w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych, mięśni narządu żucia oraz powiązanych z nimi narządów. Schorzenia te powodują często duże dolegliwości w codziennym życiu. Mogą imitować inne choroby, których pacjenci nie wiążą z narządem żucia, np. migrenę czy zapalenie ucha. Dlatego też pacjenci są często przez wiele lat bezskutecznie diagnozowani i leczeni przez innych specjalistów, tj. neurologa, laryngologa czy okulistę.

Przyczyny

Przyczyny i mechanizm powstawania dysfunkcji narządu żucia są dość skomplikowane. Składa się na to wiele czynników, a schorzenie rozwijaja się przez lata. Pierwsze sygnały są niestety często bagatelizowane. Dopiero zaawansowane zaburzenia, w tym dolegliwości bólowe, skłaniają pacjenta do poszukiwania pomocy u specjalisty.

Jedną z podstawowych przyczyn są tzw. parafunkcje, czyli niefizjologiczne, powtarzające się czynności w układzie ruchowym narządu żucia, najczęściej wcale nie uświadamiane przez pacjentów. Zaliczamy do nich:

• bruksizm-zaciskanie zębów i zgrzytanie, przede wszystkim w nocy
• nagryzanie warg, policzków, języka
• obgryzanie paznokci, skórek wokół paznokci
• nagryzanie obcych przedmiotów tj. długopisy, ołówki, oprawki od okularów
• nawykowe żucie gumy!

Te wszystkie nawyki rozwijane przez lata powodują wzmożoną, długotrwałą i niesymetryczną aktywność mięśni narządu żucia i ponad fizjologiczne obciążenie stawów skroniowo-żuchwowych, z czasem prowadząc do zaburzeń wewnątrzstawowych z przemieszczeniem krążka stawowego i głowy żuchwy włącznie.

Czynnikami, które sprzyjają powstawaniu tych zaburzeń mogą być m.in.:

• stresujący tryb życia
• wielogodzinna praca przy komputerze czy częsta długa jazda samochodem, czyli pozostawanie przez dłuższy czas w wymuszonej pozycji powodującej duże, niefizjologiczne napięcie mięśni całego ciała, w tym mięśni szyi, obręczy barkowej i twarzy.
• braki zębowe
• zaburzenia zwarcia
• urazy głowy i szyi np. komunikacyjne

Objawy

Jakie objawy (niepokojące sygnały) powinny skłonić do wizyty u specjalisty:

• częste (częściej niż raz w tygodniu) bóle głowy, twarzy lub w obrębie jamy ustnej;
• ból podczas jedzenia, rozmowy lub ziewania;
• problemy z otwarciem/zamknięciem ust np. rano po przebudzeniu;
• uczucie napięcia mięśni twarzy i/lub szyi/pleców, zwłaszcza poranne;
• trzaski, przeskakiwanie lub trzeszczenia w stawie skroniowo-żuchwowym, który znajduje się tuż przed uchem, podczas żucia, gryzienia lub ziewania;
• zaburzenia słuchu tj. szumy, piski w uszach, uczucie przytykania uszu;
• niewyjaśnione bóle oczu, łzawienie, uczucie wysadzania gałki ocznej;
• niewyjaśnione bóle zębów, które nie ustępują po prawidłowym leczeniu lub dolegliwości bólowe w okolicy po zębach już usuniętych;
• odsłanianie się szyjek zębowych, powstawanie ubytków przyszyjkowych (tzw. klinowych),
  pęknięcia szkliwa, starcie zębów.

Bardzo istotne jest, aby odpowiednio wcześnie wykryć i wyeliminować szkodliwe czynniki. Badanie czynności układu narządu żucia powinno być wykonane zawsze przed planowanym leczeniem protetycznym, a także ortodontycznym. W przypadku stwierdzenia zaburzeń należy przeprowadzić leczenie wstępne, aby nie doszło do utrwalenia lub nasilenia występujących już nieprawidłowości.

Metody leczenia

• szyny relaksacyjne, płytki podjęzykowe - aparaty na noc lub/i na dzień, które pomagają zredukować intensywność odruchowej nadaktywności mięśni w trakcie zaciskania i zgrzytania zębami, która jest źródłem bólu. Z chwilą ograniczenia przez szynę intensywnych skurczów mięśniowych znika możliwość zgrzytania lub zaciskania zębów, a tym samym stopniowo zmniejszają się i zanikają dolegliwości.
• szyny repozycyjne - aparaty stosowane całodobowo - pozwalają na odpowiednie ułożenie szczęki i żuchwy wobec siebie, umożliwiając stopniowe przywrócenie prawidłowego położenia krążka stawowego i głowy żuchwy w stawie skroniowo-żuchwowym.
• ćwiczenia mięśniowe - poprawiają czynność mięśni narządu żucia.
• farmakoterapia
• fizjoterapia narządu żucia
• odbudowa startych zębów. W przypadkach uogólnionego starcia zębów stosuję przede wszystkim minimalnie inwazyjne techniki adhezyjne. Odbudowa zębów kompozytem, zwana też bondingiem jest jedną z najnowocześniejszych metod stomatologii estetycznej pozwalającą na odtworzenie anatomicznego kształtu zęba bez konieczności szlifowania.

Dla lekarzy

W moim gabinecie przeprowadzam także konsultacje i leczenie pacjentów z dysfunkcjami narządu żucia skierowanych przez lekarzy z innych gabinetów, zwłaszcza w przypadkach chorych przed planowanym leczeniem protetycznym lub ortodontycznym.

Współpraca z innymi gabinetami jest możliwa dzięki przestrzeganej przeze mnie zasadzie, że pacjent po zakończonym leczeniu objawów dysfunkcji wraca na dalsze leczenie do swojego lekarza prowadzącego.